De Belvedère in het wandelbos Groenendaal (vm. buitenplaats, rijksmonument) stond in het noordelijke deel van het bos op een kunstmatig verhoogd duin en bestond uit een stenen uitzichttoren met omlopende achthoekige veranda. In het centrum van de toren liep een gietijzeren wenteltrap. Het gebouwtje was ontworpen door de Nederlandse architect John Thomas Hitchcock (1812-1844), in opdracht van eigenaar Henry Philip Hope (1812-1839). De bouw dateert van 1838/1839. Overigens opmerkelijk dat Hope niet J.D. Zocher jr. in de arm heeft genomen. Waarschijnlijk is dit terug te voeren op hun beider Engelse betrekkingen.
Ons bureau is gevraagd door KPG-architecten uit Heemstede om mee te werken aan hun inzending / ontwerp voor ‘herbouw’ van de koepel (zie hierover verder). Wij zullen uiteraard de relatie tussen de belvedère en het omliggende groen, inclusief de heropening van de zichtlijnen naar beste weten begeleiden.
Tijdens de laatste buitenplaats-periode, voordat Groenendaal in 1913 naar de gemeente Heemstede overging, verkocht een pachter toegangskaartjes voor de belvedère, en ansichtkaarten en consumpties, een poging om het onderhoud te ondersteunen. Dit werd op den duur echter toch te kostbaar en in 1965 werd besloten de toren af te breken.
27 nov. 2018 besloot de gemeente Heemstede (gemeente Heemstede Collegebesluit), na aanvaarding van een schenking van een half miljoen euro, tot herbouw van de Belvedère Groenendaal. Deze voorgenomen herbouw past in het meerjaren Beheerplan Wandelbos Groenendaal 2015-2032, waarin staat vermeld dat er rekening is gehouden met het herstellen van twee van de drie historische zichtlijnen. Vanaf de Belvédere lopen deze 1) over de Lelievijver naar de Vrijheidsdreef (in NO-richting); 2) over het Seringendal naar het Molentje van Groenendaal aan de Van Merlenvaart (in Oostelijke richting) en 3) naar de kleine waterkom richting de Adriënnelaan (in westelijke richting). Het tweede zicht zal moeilijk te herstellen zijn, omdat dit zicht volledig is dichtgegroeid en (te) veel bomenkap zal vergen.
De Heemsteedse Courant schreef 23 juli jl. het volgende bericht, waaruit duidelijk de kritische opstelling van de Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek (HvHB) naar voren komt.
Op 21 december 2018 ontving de Gemeente Heemstede een schenking van 500.000 euro om de Belvedère te herbouwen. Deze schenking was afkomstig van een broer en zus uit Heemstede,
de heer G.H. Bids en mevrouw H.G. Bids. Net als ik zelf ben waren de heer en mevrouw Bids van jongs af aan veelvuldig bezoeker van het Groenendaalse bos en was herbouw van de Belvedère
een lang gekoesterde wens.
In een collegebesluit van 27 november 2018 is als motivering voor herbouw het volgende genoteerd:
Herbouw van de Belvedère past in het meerjaren Beheerplan Wandelbos Groenendaal In het in 2015 opgestelde Beheerplan Wandelbos Groenendaal 2015-2032 is rekening gehouden met het herstellen van twee van de drie historische zichtlijnen. Tevens is aangegeven dat herstel van de Belvedère mogelijk met externe financiering kan plaatsvinden.
De gemeente heeft de Vrienden van het Wandelbos en de HVHB betrokken bij het proces van de herbouw en ook de inwoners van Heemstede kunnen hun stem uitbrengen op een van de 6 ontwerpen die ontworpen zijn door architecten op uitnodiging van de Gemeente.
Op http://www.heemstede.nl/belvedere zijn de ontwerpen te zien en kan er gestemd worden.
Dat was schrikken …. ik vraag me af of hier nog gesproken kan worden over herbouw en of dit de bedoeling was van de schenking door de heer en mevrouw Bids.
De hedendaagse architecten benaderen met hun ontwerp op geen enkele manier het oorspronkelijke ontwerp van de architect Hitchcock die de Belvedère rond 1836 ontwierp.
In het eerder genoemde collegebesluit wordt gesproken over het herstel van historische zichtlijnen en ook daar is naar mijn mening geen sprake als er gekozen wordt uit aangeleverde ontwerpen.
Waarom niet het oorspronkelijke ontwerp als 7de optie gegeven om de inwoners van Heemstede op te laten stemmen?
Herbouw van de oorspronkelijke Belvedère is naar mijn mening de enige optie die de historie van Groenendaal eer zou doen en een wens, die met mij waarschijnlijk velen zullen hebben, vervullen.
F.H. van den Berg
Beste Frans van den Berg. De laatste vraag die u opwerpt, waarom geen replica, is denk ik uitgesloten om financiële redenen. De gift van de familie Bids, hoewel een fantastisch geschenk, is denk ik toch te weinig om een replica te bouwen. C.Oldenburger
Beste Carla,
500.000 Euro is heel veel geld.
Daarvan moet echt wel een gebouw zoals daar oorspronkelijk gestaan heeft kunnen worden neergezet.
Met de moderne technieken is heel veel mogelijk.
Maar het oorspronkelijke plan uit het verleden, zoals door de schenkers bedoeld niet als keuze geven is principieel al verkeerd. Als schenker zou ik beledigd zijn en mijn gift weer intrekken.
Rob Luijer
Zuidzijde 82
2977 XC Goudriaan