In het Nieuws is dezer dagen nogal eens iets te lezen over Ludwig van Beethoven (Bonn? 16 december 1770? – Wenen 26 maart 1827) in verband met zijn 250ste geboortedag. Het jaar 2020 is zelfs uitgeroepen tot een Internationaal Beethovenjaar. In verband hiermee was gisteren 3 maart 2020 op Omroep Gelderland een documentaire te zien, getiteld Ludwig van Beethoven: sporen van het verleden.
In de loop der eeuwen is er nogal eens getwijfeld aan Beethoven’s geboortejaar (1770) en zijn geboorteplaats (Bonn). In een brief (boekje) aan de burgemeester van Bonn, getiteld Lettre à Monsieur le bourgmestre de la ville de Bonn, contenant les preuves de l’origine hollandaise du célèbre compositeur Louis van Beethoven, geschreven door W. van Marsdijk (Amsterdam, 1836), staat geschreven dat Ludwig van Beethoven geboren is in 1772, dat hij een Nederlander is, en geboren in Zutphen in de herberg ‘ De Fransche Tuin’. Over de Fransche tuin in Zutphen is helaas niets meer te vinden. In 1836 schijnt deze al verdwenen te zijn. Hoe het precies zit volgens de jeugdvriend van Beethoven Franz Gerhard Wegeler, is door hem opgetekend in zijn boek Biographische Notizen über Ludwig van Beethoven, tweede deel door Ferdinand Ries (Koblenz, 1838).
Zie ook de advertenties voor het boekje van Van Marsdijk, in de kranten Oprechte Haarlemsche Courant en Journal de la Haye (1836).
In Bonn bevindt zich een uittreksel uit het doopboek der Rooms-Katholieke Remigiuskerk te Bonn, uit 1810. Beethoven had Franz Gerhard Wegeler, professor in de medicijnen in Bonn, gevraagd dit certificaat voor hem te regelen omdat hij dit nodig had in verband met zijn voornemen in het huwelijk te treden met Therese Malfatti, voor wie Beethoven naar wordt aangenomen in 1810 de Bagatelle ‘Für Elise‘ heeft gecomponeerd.
Het huwelijk is niet doorgegaan, maar het doopbewijs is wel geleverd en bewaard. Het is opgesteld in het frans (want Bonn behoorde destijds tot Frankrijk). Hierin worden de doopdatum (17 december 1770), de namen van Beethoven (Ludovicus) en die van zijn vader (Joannes van Beethoven) en moeder (Helena Keverichs) genoemd en die van zijn peetvader (Laedevicus van Beethoven, zijn grootvader) en peetmoeder (Gertrudis Müllers dicta Baums, de buurvrouw). Het document is afgegeven op het gemeentehuis van Bonn, 2 juni 1810, ter bevestiging van zijn doop op 17 december 1770.
Op de keerzijde (hierboven) wordt vastgesteld dat dit bewijs legaal is. Door Beethoven zelf is bovendien aangetekend (zeer moeilijk te lezen op zelfde keerzijde maar omgedraaid) “1772 / Es scheint der Taufschein nicht richtig, da noch ein Ludwig vor mir [vóór Ludwig was inderdaad in april 1769 een Ludwig Maria geboren. CO]. Eine Baumgarten war glaube ich mein Pathe [= peetvader. Beethoven is hier in de war met de meisjesnaam van zijn peetmoeder die Baum heette. CO], Ludwig von Beethoven”.
Het is inderdaad mogelijk dat de vader van Beethoven in de jaren zeventig in de Hanzestad Zutphen is geweest. In die stad werd jaarlijks in augustus een jaarmarkt gehouden, waar ook vader Beethoven met een muziekgezelschap wel naar toe getrokken kan zijn om in zijn onderhoud te voorzien. Gedurende die jaarmarkt zou Beethoven (volgens Van Marsdijk dus in herberg ‘De Fransche Tuin’) geboren zijn. Maar vonden jaarmarkten ook in de maand december plaats, de maand waarin hij werd gedoopt en waarin men aanneemt dat hij geboren werd? Of is hij gedoopt in december (in Bonn) en geboren in de zomer (in Zutphen)?
Het zou begrijpelijk zijn dat Beethoven, indien geboren in Zutphen, niet in Zutphen gedoopt is want het was zo wie zo moeilijk om rond 1770 kinderen Rooms-Katholiek te laten dopen in het protestante Zutphen, in een tijd dat officieel de Rooms-Katholieke godsdienst in Nederland verboden was. Wel weten we dat er in Huis Wildeman een R.K. schuilkapel was ingericht. Er wordt gesuggereerd dat het geboortebewijs van zijn vóór hem geboren (overleden) broer met dezelfde naam toen is gebruikt als Beethovens geboortebewijs. Maar dan klopt het jaartal natuurlijk niet.
In 1841 vermeldt A.J. van der Aa in zijn Geschied- en Aardrijkskundige Beschrijving van het Koninkrijk der Nederlanden… op p. 180: “Zutfen is de geboorteplaats van de beroemde componist Lodewijk van Beethoven”, maar helaas in een volgende druk in 1851 is deze mededeling verdwenen. In het Algemeen Handelsblad van 8-08-1886 is het hele verhaal over de geboorte van Ludwig van Beethoven (geschreven door J.G.F.) nog eens uitgebreid na te lezen, maar zonder eindoordeel.
Kortom, men is er nog niet helemaal uit, dat is duidelijk. Spannend is het wel, maar waar zijn nog meer bewijzen te halen? We zullen er niet uitkomen in 2020. Maar wie weet kunnen we in 2022 weer Beethovens 250-ste geboortedag vieren.
